Mahsulotlarni markirovkalash
Asl Belgisi tizimida ro‘yxatdan o‘tish markirovkalangan mahsulot aylanmasining barcha ishtirokchilari uchun majburiy talabdir
Mahsulotlarni markirovkalash nima
Raqamli markirovkalash — bu mahsulot yoki mahsulot qadog‘iga maxsus kodni qo‘llash jarayoni bo‘lib, uning maqsadi markirovkalangan mahsulot harakatini kuzatishdir. Mahsulotlarni markirovkalashning asosiy vazifasi iste’molchilarga xarid qilinayotgan mahsulotning haqiqiyligi va e’lon qilingan sifatini kafolatlashdir.
Agar tovar markirovka qilinishi kerak bo‘lsa, ishlab chiqaruvchi yoki import qiluvchi tovarning har bir birligiga noyob kodni qo‘llashi yoki kodni mahsulot yorlig‘iga bosib chiqarishi kerak. Kod uni kim va qachon ishlab chiqarganini yoki mamlakatga olib kirganini va hozirda realizatsiyaning qaysi bosqichida ekanligini kuzatish imkonini beradi.
Ishlab chiqaruvchi yoki import qiluvchi O‘zbekiston tovarini olib kirishda unga markirovka kodini qo‘llashi shart. Markirovka qilinmagan mahsulot qalbaki hisoblanadi. Keyin savdo tizimining har bir ishtirokchisi markirovkani kodini tizimga ma’lumotlarni yuboradigan maxsus skaner bilan o‘qishi kerak.
Jarayon qanday amalga oshiriladi?
Raqamli markirovkalash — bu mahsulot yoki mahsulot qadog‘iga maxsus kodni qo‘llash jarayoni bo‘lib, uning maqsadi markirovkalangan mahsulot harakatini kuzatishdir. Mahsulotlarni markirovkalashning asosiy vazifasi iste’molchilarga xarid qilinayotgan mahsulotning haqiqiyligi va e’lon qilingan sifatini kafolatlashdir.
Agar tovar markirovka qilinishi kerak bo‘lsa, ishlab chiqaruvchi yoki import qiluvchi tovarning har bir birligiga noyob kodni qo‘llashi yoki kodni mahsulot qadog’iga qo’llashi kerak. Kod uni kim va qachon ishlab chiqarganini yoki mamlakatga olib kirganini va hozirda realizatsiyaning qaysi bosqichida ekanligini kuzatish imkonini beradi.
Mahsulotga kodni qo’llash vazifasi O‘zbekistonga mahsulotni olib kirayotgan ishlab chiqaruvchi yoki import qiluvchiga yuklatiladi. Markirovka qilinmagan mahsulot noqonuniy (kontrafakt) hisoblanadi. Keyingi bosqichlarda savdo tizimi ishtirokchilari mahsulot kodini maxsus skaner yordamida o‘qib, ushbu ma’lumotni tizimga yuborishlari shart.
Tez-tez beriladigan savollar
Raqamli markirovkalash — bu mahsulot yoki mahsulot qadog‘iga maxsus kodni qo‘llash jarayoni bo‘lib, uning maqsadi markirovkalangan mahsulot harakatini kuzatishdir. Tovarlarni markirovkalashning asosiy vazifasi iste’molchilarga xarid qilinayotgan mahsulotning haqiqiyligi va e’lon qilingan sifatini kafolatlashdir.
Tovarni markirovkalash uchun ikki o‘lchovli Data Matrix kodidan foydalaniladi, unda tovarning ishlab chiqarilgan sanasi va joyi qayd etiladi, shuningdek, uning tovar zanjiri bo‘ylab harakati kuzatiladi: ishlab chiqaruvchidan ulgurji-chakana savdo bo‘g‘iniga va undan keyin tovar onlayn-kassa orqali sotilgunga qadar.
Har bir bosqichda mahsulot ishlab chiqarish va aylanmasi to‘g‘risidagi ma’lumotlar tovarlarni raqamli markirovkalash va kuzatish milliy axborot tizimi – «Asl Belgisi» MATda qayd etiladi.
GTIN (Global Trade Item Number) — tovar qadog‘idagi shtrix-kod. Qadoqda ko‘rsatilgan kod mahsulot kartochkasini to‘ldirishda «Tovar kodi (GTIN)» maydoniga kiritiladigan ma’lumotlarga mos kelishi kerak.
Raqamli markirovka narxi Vazirlar Mahkamasining 2020-yil 31-dekabrdagi 833-son qarori bilan belgilangan:
• 2020-yil 31-dekabrdagi 833-son qarorga asosan Operator bir markirovka kodi uchun 68 so‘m miqdorida to‘lov undiradi (QQS alohida to‘lanadi).
• kodni faqat mahsulot ishlab chiqaruvchi yoki import qiluvchi to‘laydi;
• qolgan ishtirokchilar (ulgurji, chakana, iste’molchilar) hech narsa to‘lamaydilar.
GLN (Global Location Number) – tashkilotlarni, ularning qismlari va obyektlarini: omborlar, do‘konlar, ishlab chiqarishlar va boshqalarni tanib olish uchun qo‘llaniladigan global identifikatsiya raqami.
Bu xalqaro kod bo‘lib, uning asosiy mezonlari — noyobligi va muayyan joy yoki obyektga mosligidir.
Tamaki mahsulotlariga markirovka kodlarini buyurtma qilishda shaklda GLN ko‘rsatilishi shart
Global joylashuv raqami GS1 uyushmasi tomonidan berilgan guvohnomada qayd etilgan (uyushmaga a’zolikni rasmiylashtirish).
Markirovkalangan mahsulot bilan barcha ishlar Asl Belgisi MATda – mahsulotni raqamli markirovkalash va kuzatish milliy axborot tizimida amalga oshiriladi. Markirovkalash bilan ishlashni boshlash uchun markirovkalash tizimida ro‘yxatdan o‘tish uchun ariza topshirish kerak.
Ro‘yxatga olish mexanizmi:
– Dasturiy ta’minot talablariga muvofiqlik tekshiruvidan o‘tish;
– Ro‘yxatdan o‘tish uchun arizani rasmiylashtirish va uni jo‘natish.
Agar hammasini to‘g‘ri bajargan bo‘lsangiz, tizim ro‘yxatdan o‘tish uchun arizangiz raqamini yuboradi. Siz ko‘rsatgan elektron pochta manziliga ariza olinganligi to‘g‘risida tasdiq xati va uning raqami keladi.
Ro‘yxatdan o‘tish yakunlangach, tashkilotingiz turiga qarab, tizim avtomatik ravishda quyidagi shartnomalarni shakllantiradi:
– markirovka tizimiga ulanish shartnomasi (siz ko‘rsatgan barcha tovar guruhlari uchun, ularning sonidan qat’i nazar, bitta shartnoma tuziladi);
– markirovkalash kodlarini taqdim etish bo‘yicha shartnoma (Siz ko‘rsatgan har bir tovar guruhi uchun alohida shartnoma tuziladi).
Shartnomalar imzolangandan so‘ng, shaxsiy kabinetning to‘liq funksiyasidan foydalanishingiz mumkin bo‘ladi.
Mahsulot guruhlari bo‘yicha mahsulot kartochkalarini to‘ldirishga misollar:
MMR: Mahsulot kartochkasini to‘ldirish – Dori vositalari
MMR: Mahsulot kartochkasini to‘ldirish – Maishiy texnika
MMR: Mahsulot kartochkasini to‘ldirish – Tamaki mahsulotlari
MMR: Mahsulot kartochkasini to‘ldirish – Alkogol mahsulotlari
MMR: Mahsulot kartochkasini to‘ldirish – Suv va salqin ichimliklar
«Asl Belgisi» MATda ishlash uchun bosh direktorning yuridik shaxsi nomiga rasmiylashtirilgan elektron raqamli imzosi bo‘lishi kerak – aynan undan «Asl Belgisi» MATda birinchi marta ro‘yxatdan o‘tish mumkin. Agar sizda ko‘rsatilgan ERI mavjud bo‘lsa, undan foydalanishingiz mumkin. ERI aynan yuridik shaxsga rasmiylashtirilganligini qanday tekshirish haqida «ERI yuridik shaxs direktoriga berilganligini qanday tekshirish mumkin» maqolasida o‘qing.
Agar sizda ERI bo‘lmasa yoki u jismoniy shaxs nomiga rasmiylashtirilgan bo‘lsa, yangi ERIni mavjud usullardan biri – onlayn yoki shaxsan tasdiqlovchi markazlardan birida olishingiz kerak.
Markirovkani o‘z ishlab chiqarishiga muvaffaqiyatli joriy etish uchun uskunalarni o‘rnatish yoki yangilash, shuningdek, yo‘lga qo‘yilgan biznes jarayonlariga yangi bosqichlarni joriy etish zarur bo‘lishi mumkin.
Bozorda tashqi kompaniyalar —tizim integratorlari tomonidan markirovkalashni joriy etish bo‘yicha ko‘plab takliflar mavjud. Ushbu toifaga ishlab chiqarish, chakana yoki ulgurji savdoda markirovkani joriy etish uchun uskunalar, dasturiy ta’minot, kompleks yechimlar ishlab chiqaruvchilari, ishlab chiquvchilari va distribyutorlari kiradi. Tizim integratorlari mijozning talablariga ko‘ra tayyor kalit yechimlarini yoki noldan ishlab chiqishni taklif qiladi.
Panelning o‘ng tomonida, tanlangan mahsulot guruhi ro‘parasida, bosish mumkin bo‘lgan funksionalni (uchta nuqta) ko‘rasiz, uni bosish orqali «Minimal qoldiq» va «Hisob-kitobni olish» imkoniyatlari mavjud bo‘ladi -> «Hisob-kitobni olish» tanlanadi.
1 ta markirovka kodining narxi 68 so‘m (QQSsiz), 76 so‘m 16 tiyin (QQS bilan).
Agregatsiyalash – iste’mol qadog‘idagi tovarlarni guruhli qadoqqa va (yoki) birinchi darajali transport qadog‘iga, shuningdek yaratilayotgan qadoqqa har bir joylashtirilgan iste’mol qadog‘ining, transport qadog‘ining guruhli qadog‘ining identifikatsiya kodlari yaratilayotgan guruhli qadoqning va (yoki) transport qadog‘ining identifikatsiya kodi bilan o‘zaro bog‘liqligi to‘g‘risidagi axborot saqlanishini ta’minlaydigan identifikatsiya kodini kiritgan holda keyingi darajalardagi transport qadog‘iga birlashtirish.
Markirovkalangan tovarlarni agregatsiya qilish logistika jarayonlarini soddalashtirish uchun zarur: barcha kiritilgan elementlarning ierarxiyasi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni saqlaydigan o‘z raqamli identifikatori (agregatsiya kodi) beriladigan logistika qadog‘ini (guruh yoki transport) shakllantirish.
Agregatsiyalash logistika qadog‘ini ochish zaruratisiz va qo‘yilgan tovar birliklarini identifikatsiyalash vositalarini skanerlash zaruratisiz aylanma ishtirokchilari o‘rtasida markirovkalangan mahsulotlarning aylanishi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni olish imkonini beradi.
Markirovka kodlarini hisobvaraq-fakturaga kiritishning bir necha usullari mavjud:
1. Faylni elektron hujjat aylanish operatoringiz foydalanadigan formatda yuklash (odatda excel formatida). Bunday faylni markirovka kodlari bilan to‘ldirish uchun maxsus qurilmalar — ikki o‘lchovli lazer skanerlari, ma’lumotlarni yig‘ish terminallaridan foydalanish maqbuldir;
2. Maxsus dasturiy ta’minotga ega avtomatlashtirilgan tizim yordamida API usullari bilan (sotiladigan mahsulot hajmi katta bo‘lgan tovar aylanmasi ishtirokchilari uchun mos keladi).
Markirovka kodlarini yuklab olish (yuklab olish) ularni «Asl Belgisi» MAT BBTda tekshirish va buyurtmani (emissiyani) bajargandan so‘ng amalga oshiriladi. Buning uchun «Asl Belgisi» MATning «Kodlarga buyurtma» bo‘limiga, «Buyurtmalar» bo‘limiga o‘tish kerak.
Faol buyurtmani oching va Mahsulotlar sahifasiga kiring.
Harakatlar sahifasida Printer belgisini bosing.
Shundan so‘ng, tizim markirovka kodlarini yuklab olish uchun formatni tanlashni taklif qiladi: CSV, PDF.
MUHIM: Tizim har bir format uchun yuklab olish uchun faylda ruxsat etilgan MK sonini ko‘rsatadi. CSV – 1 dan 30 000 gacha, PDF – 1 dan 500 gacha.
Formatlardan istalgan birini tanlashda: Ayni paytda yuklab olish (yuklab olish) uchun zarur bo‘lgan miqdor ko‘rsatiladi.
MUHIM: Yangi ishtirokchilar uchun Kodlarni buyurtma qilish funksiyasini faollashtirish shartnoma imzolangan paytdan boshlab 24 soat ichida amalga oshiriladi.